Spina Bifida
Tanım
Spina Bifida omurganın, bebek anne karnında iken kapanmaması sonucu yani vertebral arkların birleşmesindeki yetersizlik olarak bilinen konjenital bir anomalidir. Spina Bifida terimi Latinceden gelir ‘açık omurga’ anlamına gelir.
Spina Bifida Neden Olur?
Spina Bifida’ ya yani defekt oluşumuna sebep olan kesin sebepler hala bilinmemektedir.
Etyolojisiyle ilgili
- Çevresel
- Kromozomal
- Genetik
- Hamilelik döneminde Folik Asit eksikliği
gibi faktörler rol oynamaktadır.
Spina Bifida Çeşitleri Nelerdir?
1) Spina Bifida Okkülta
2) Spina Bifida Sistika
- Meningosel
- Meningomyelosel
En sık rastlanan Spina Bifida tipi Meningomyelosel’dir.
1) Spina Bifida Okkülta (Gizli Spina Bifida)
Vertebral arklar birleşmemiş, bununla birlikte herniasyon meydana gelmemiştir. Bu tip genelde asemptomatik ve L5 ve S1 gibi alt lumbal bölgeleri tutar.
Bazen cilt üzerinde kıllanma görülebilir. Alt ekstremitede progresif kas zayıflıkları, duyu kayıpları, aşil refleks azalması görülebilir.
Hastalığın en hafif şekli olan Spina Bifida Okkülta cerrahi gerektirmez.
Spina Bifida
2) Spina Bifida Sistika
- Meningosel
Vertebral arklar birleşmemiştir, omuriliğin etrafında bulunan meninks adı verilen koruyucu zarlar, vertebralarda doğum öncesi kapanmayan açıklıktan dışarı doğru kese şeklinde sarkar.
Kese deri veya membranla çevrili içeriğinde BOS sıvısı olan kesenin içinde sinir kökü bulunmamaktadır.
- Meningomyelosel
En şiddetli formdur. Kese içinde spinal kord, sinir kökleri ve meninksler bulunmaktadır. Yani omurlarda doğum öncesi kapanmayan açıklıktan dışarı doğru sarkan kese içinde omurilik zarları ve sinirleri bulundurur. Doku ve sinirler açıktadır.
Spina Bifida Klinik Bulgular/Belirtiler
- Kas zayıflığı. İki şekilde görülebilir;
- Spastik (Kaslar serttir.)
- Flaks (Kaslar gevşektir.)
- Duyu problemleri yani cilt hissinin azalması.
- Gaita ve idrar inkontinansı (Mesane ve bağırsak kontrolünün eksikliği)
- Hidrosefali (Başın büyümesi)
- Skolyoz (Omurga eğriliği)
- Duyu kayıpları ve deri beslenmesindeki zayıflıklar sebebiyle başınç yaraları.
- Postür bozuklukları, deformiteler ve kontraktürler.
- Ereksiyon ve ejekülasyon problemleri.
- Kişinin sosyal hayatının etkilenmesiyle mental, fiziksel ve emosyonel yönden gerilikler.
Spina Bifidalı Çocukların Yürüme Şansı Nedir?
Hidrosefali: Beyinde BOS sıvısının birikmesidir. Spina Bifida’lı çocukların çoğunda görülür.
Hidrosefali Belirtileri
- Bulantı – Kusma
- Nöbetler
- Kafa çevresinde artış
- Uykulu olma
- Huzursuzluk
- Çocuk devamlı yere bakıyormuş gibi görülür.
Spina Bifida Nasıl Tedavi Edilir?
Spina Bifida’nın neden olacağı çeşitli problemler için farklı tedavi seçenekleri vardır.
Spina Bifida
- Cerrahi Yöntemler
Yeni doğan dönemi; ilk 72 saat içinde doğru bir cerrahiyle kesenin vücut içerisine yerleştirilerek enfeksiyon ve bununla ilişkili beyin hasarını önlemek.
- Fizyoterapi
Fizyoterapi Spina Bifidalı hastaların mümkün olduğu kadar bağımsız hareket edebilmesine, fonksiyonel ve nörolojik seviyesine uygun maksimum bağımsızlık seviyesinin korunması ve arttırılmasına yardımcı olur.
Fizyoterapide temel amaç;
- Harekete yardımcı olmak, deformiteleri (şekil bozuklukları) önlemek
- Bacak kaslarını güçlendirmek
- Kas kuvvetinin korunması ve arttırılması
- Fonksiyonel hareket yeteneğinin korunması ve arttırılması
- Normal motor gelişimin desteklenmesi
başta gelen fizyoterapi amaçlarıdır.
Spina Bifida
Yaşa Bağlı Fizyoterapi Yaklaşımları
Spina Bifida’lı çocuklarda, çocukların yaşına bağlı olarak özel önem taşıyan konular vardır. Uygun tedavi yaklaşımları için aileyi de içeren bir ekip çalışması gereklidir. Spina Bifida’lı çocuklarda fizyoterapi yaklaşımı yaşa bağlı olarak dört grupta toparlayabiliriz;
- Bebeklik Dönemi
- Okul Öncesi Dönem
- Okul Çağı Dönemi
- Yetişkin Çağ Dönemi
- Bebeklik Dönemi Fizyoterapi Yaklaşımları
- Pozisyonlama
- EHA (Pasif)
- Eğitim
- Mobilite aktivitelerine hazırlamak
- Aileye kucakta taşıma pozisyonları öğretilmeli
- Kas aktivitesi ve tonusun değerlendirilmesi
- Okul Öncesi Fizyoterapi Yaklaşımları
- Eklem hareket açıklığı
- Kas gücünü arttırmak için aktif asistif, aktif, rezistif egzersizler
- Germe egzersizleri
- Postür egzersizleri
- Gövde kaslarını güçlendirmek top egzersizleri
- Ayakta durma, yürüme
- Mobilizasyon egzersizleri ve cihazlama
- Denge egzersizleri, aproksimasyonlar
- Okul Çağı ve Yetişkin Çağı Fizyoterapi Yaklaşımları
Bu dönemdeki en önemli hedef;
- Mevcut kapasiteyi korumak
- Ambulansyonun sürdürülmesi
- Eklem hareket açıklığının korunması
- Kas imbalansının önlenmesi
- Postürün düzeltilmesi
Evde ve okulda bağımsız bir yaşam için gerekli ortamın hazırlanması, çevresel düzenlemeler gibi fizyoterapi yaklaşımları Spina Bifidalı hastaların günlük yaşam aktivitelerinde maksimum bağımsızlık seviyelerine ulaşmalarını amaçlar.
Fzt. Hilal GÜVEN
